HISTORIA PARAFI oraz KOŚCIOŁA w CIENIAWIE

_ A A A

Rys historyczny , charakterystyka kościoła

Rys historyczny - geneza miejscowości , parafii , kościoła ››

Wieś Cieniawa leży przy podkarpackiej trasie w odległości 13 km od Nowego Sącz i 8 km od Grybowa, u stóp góry zwanej Rosochatką (754 m.n.p.m.). Kościół położony jest na wysokości 535 m.n.p.m. Jest to obecnie jedyna miejscowość w Polsce o tej nazwie

Cieniawę założono w roku 1364 w niewyrobionych borach należących do Nowego Sącza, w którym Paweł, wójt sądecki, wyznaczył miejsce uczciwemu Mikołajowi do założenia Cieniawy i Mszalnicy. Od początku należała do parafii Mystków, gdzie pierwszy kościół zbudowano przed rokiem 1464. Obecny kościół w Mystkowie (widoczny na sąsiednim wzgórzu) zbudowano w latach 1905 – 1910

W roku 1845 Cieniawa liczyła 840 mieszkańców (obecnie liczy niewiele ponad 1500). Podczas rabacji (rok 1846) chłopi nie poszli za podszeptem zaborczych władz i historia nie notuje przykrych wypadków z tego roku. Przyczyniła się do tego niewątpliwie życzliwa postawa dworu. Przez wieki Cieniawa wraz z Mystkowem należała do diecezji krakowskiej. Pierwszą wizytację z Tarnowa (diecezja w 1786 roku) przeprowadził bp Florian Amand Janowski już w 1788 roku, ponieważ do kościoła w Mystkowie była długa i niewygodna droga, dlatego mieszkańcy Cieniawy korzystali często z posługi duszpasterskiej kapłanów w Ptaszkowej

Z tego powodu już dawno myśleli o budowie własnego kościoła. W międzyczasie wybudowali pierwszą szkołę (rok 1891). W okresie Międzywojennym wybudowano nowy budynek szkoły, istniejący do dziś, a rozbudowany w latach 1922 – 1955

Na poważne ożywienie gospodarcze i kulturalne, wpłynęła budowa kolei żelaznej, która przebiega przez południową część Cieniawy. Jej otwarcie nastąpiło w roku 1876, a elektryfikacja 110 lat później, czyli w roku 1986

Po II wojnie światowej mieszkańcy wsi wybudowali Klub Rolnika z obszerną salą widowiskową, nową remizę OSP, zelektryzowali wieś, doprowadzili wodę do wszystkich domów jak też nastąpiła gazyfikacja wioski

W roku 1980 po przeprowadzonej wizytacji, bp Józef Gucwa nakazał odprawianie Mszy św. w każdą niedziele ( najpierw w domu prywatnym nr 18 ). W tym samym roku, jesienia uruchomiono kaplicę, za zgoda władz gminnych i kościelnych, remontując dawny dom nauczyciela. 1 września 1981 bp Jerzy Ablewicz powołuje do istnienia parafię w Cieniawie. Konieczna jest budowa kościoła. Plany kościoła, plebani, dzwonnicy, cmentarza i kaplicy cmentarnej przygotowuje mgr inż. Jan Okowiński z Nowego Sącza. Kierownictwo robót obejmuje inż. Kazimierz Kogut- mieszkaniec Cieniawy. W przeważającej mierze wszystkie prace jak też strone finansową wzięli na siebie mieszkańcy Cieniawy

Budowę kościoła rozpoczęto 27 maja 1982, kamień węgielny pod budowę poświęcił bp Jerzy Ablewicz 2 października 1982 roku, a jesienią tegoż roku wykończono dolny kościół rezygnując z dawnej kaplicy. Poświecenia kościoła, budynku plebani i cmentarza dokonał ten sam Biskup 27 października 1985 roku, czyli po trzech latach i 5 miesiącach budowy. Dzwonnicę z dzwonami poświęcił 9 września 1990 roku bp Józef Gucwa. Kaplicę cmentarną poświęcił w roku 2000 bp Jan Styrna

Charakterystyka kościoła - opis wystroju ››

Kościół ma 33 m. długości, 15 m. szerokości, a w kaplicach 21 m. Do szczytu krzyża jest 35 m ., linia kalenicy przebiega na wysokości 21 m, a wewnątrz w najwyższym punkcie jest 16 m wysokości. Powierzchnia kościoła, widoczna dla wiernych wynosi 496 m2 , powierzchni okien ok. 128 m2. Dolny kościół służy w okresie zimowym, gdzie wierni spokojnie się mieszczą. Jest też pod kościołem obszerna piwnica gospodarcza. Ogrodzenie kościoła i chodnik wykonano w latach 90 – tych XX wieku.







        

   

W Kościele z bardziej wartościowych rzeczy na uwagę zasługują:

Drzwi wejściowe (czworo) zaprojektowane przez inż. Jana Okowińskiego, a wykonane w r. 1985 przez miejscowych stolarzy: Jana Michalika, Władysława Czerneckiego i Władysława Koguta.

Kamienne kropielnice (dwie) przy głównym wejściu wykonane w r. 1985 przez Ryszarda Ogorzałka z Cieniawy.

Drewniany wizerunek Ukrzyżowanego Chrystusa przy głównych drzwiach wykonany przez rzeźbiarza (nieznanego z imienia) na Lubelszczyźnie.

Wizerunek św. Franciszka na płótnie zawieszony na balustradzie chóru kościelnego – nieznanego pochodzenia.

Ławki z drewna bukowego wykonane przez cieniawskich stolarzy: Józefa Michalika, Władysława Koguta, Czesława Gaborka i Władysława Czerneckiego.

Konfesjonały (dwa) z drewna dębowego wykonane przez Jana i Józefa Michalików oraz Władysława Koguta i Stanisława Ogorzałka – wszyscy są mieszkańcami Cieniawy.

Stacje Drogi Krzyżowej zaprojektowane i wykonane przez L. Damiana z Grybowa w 1986 r.

Kamienna chrzcielnica wykonana z dwóch bloków kamiennych przez Ryszarda Ogorzałka z Cieniawy.

Wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej na płótnie w prawej kaplicy, zakupiony za pośrednictwem sklepu “Veritas” w Tarnowie w 1987 r.

Obrazy na płótnie 'Ukrzyżowanie', 'Jezu Ufam Tobie' i 'Pan Jezus uwięziony' namalowane i podarowane dla tutejszego kościoła przez R. Kmaka z Białej Niżnej k/Grybowa.

Wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej wyrzeźbiony w kamieniu z okazji Nawiedzenia Obrazu M.B. Częstochowskiej w r. 2001 przez Ryszarda Ogorzałka z Cieniawy.

Tabernakulum z pół szlachetnych materiałów wykonane przez Kazimierza Kruczka i Czesława Gaborka z Cieniawy.

Obraz św. Franciszka z Asyżu na płótnie umieszczony w zakrystii a pochodzący z 1873 r. (Dziewiański).

Płaskorzeźba Ostatniej Wieczerzy na frontonie drewnianego ołtarza w dolny kościele wykonana przez Kunickiego z Mszalnicy w 1985 r.

Figura św. Franciszka w głównym ołtarzu wraz z motywem roślinnym wyrzeźbiona przez Augusta Pogwizda i Wiesława Szyszkę z Paszyna w 2000 roku.

Wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego (wiszący w zakrystii) wykonany w drewnie przez A. Sadkowskiego z N. Sącza w r. 1980.

Figura Najświętszego Serca Pana Jezusa której podstawa osadzona jest na fundamencie dawnej dzwonnicy, rzeźbiona w kamieniu przez Ryszarda Ogorzałka z Cieniawy w r. 1999.

1

Przywilej (LIII) - W imię Pańskie Amen ...

Przywilej (LIII) - W imię Pańskie Amen

Wypada i pożyteczno jest, aby każden posiadacz dziedzictw położonych w borach i lasach a nie wyrobionych, dawał je do wytrzebienia ludzom pilnym i zaufania godnym. Dla tego Ja: Paweł wójt, wsie dziedziczne sądeckie: Mszalnicę i Cieniawę, zasiągnąwszy ku temu dojżrzałej rady przyjaciół, magdeburskim prawem nadaję uczciwemu: Mikołajowi, aby je założył i wytrzebił. Samemu Mikołajowi daję i przeznaczam: dwa sołtystwa w obu wsiach wspomnianych, dziedzicznie i wieczyście

Dziedzicznie oddaje mu 2 łany wolne w Mszalnicy i Cieniawie, a na wygony w każdej wsi: łan jeden

Sołtys co trzeci rok na ś. Marcin odda plebanowi w Mystkowie: dziesięciny 8 groszy, w monecie bieżącej

Sądy wielkie odbedą się 3 razy do roku w obu wsiach, wedle zwyczaju i obyczaju. A na każdym z tych sądów będą 3 obiady, a za każdy taki sądowy obiad, sołtys każdoczesny, mnie i potomkom moim: da wierdunek, kmiecie zaś rzeczonych wsi: 2 wierdunki

Nadaję też sołtysowi dziedzicznie i wieczyście: sadzawkę przed wolnym jego dworem, dwie karczmy z pastwiskami i łąkami tak istniejącemi jak istnieć mogącemi, lasy i włoki, które się wytrzebić dadzą

Żeby zaś tem snadniej i swobodniej, wsie rzeczone moje, rolnictwu przysposobić, sołtysowi, osiedleńcom i mieszkańcom od dziś dnia nadaje: dwudziestoletnią wolność od wszelkich poborów, składek, służb, wypraw i dziesięcin

Po upływie zaś wolności: ile łanów wytrzebionych i wymierzanych, z każdego: 8 szkojców czynszu rocznego, wiardunek dzisięciny rocznie dać bedą winni odtąd wieczyście. Szósty denar wszech czynszów przypadnie sołtysowi i jego następcom prawym, równie jak z wszystkich dochodów i pożytków

Z sądów zaś drobnych czy wielkich, naznaczam sołtysowi 3ci denar, sobie zaś lub potomkom moim: 2

Barcie wolne, które w lasach i miedzach mych będzie mógł urobić zezwalam

Zresztą: jeżeli mi wypadnie iść na pospolite ruszenie po za granice, wtedy sołtys i jego następcy, mnie i miom potomkom winni dać konia półtorej grzywny wartającego, wraz z przyborem. Koń ten zdechnieli w drodze, poszkodowan będzie tylko sołtys: wróci zdrów: mam go oddać sołtysowi

Łowiectwo też wszelkiego zwierza i ryb, wolne będzie miał sołtys w granicach tych wsi wszerz i wzdłuż, oraz wolny wręb. Graniczą zaś te wsie: Z panem Prokopem z Krużlowej graniczy Cieniawa aż do Ptasznikowej, i białą a czarną Kamionką, potokiem jak płynie. Wspomniane zaś łowiectwo i leśne wypasy, w tych miedzach posiądzie sołtys wieczyście i dziedzicznie, także i osiedlce i mieszkańce tych wsiów. Nigdzie też indziej sołtys i potomkowie jego, do słuzby powołan, nie winien słuzyć: tylko na pospolite ruszenie wojenne

Nikomu też odpowiadać nie bedą, jak tylko według swego teutońskiego, magdeburskiego prawa, w sądzie gajnym sołtysim na ratuszu sądeckim. Kmiecie zaś i mieszkańce rzeczonych wsiów nie będą sądzeni, jak tylko wobec tegoż sołtysa każdoczesnego i tylko magdeburskim prawem pozwom odpowiadać mają

Prócz tego, kmiecie wspomnianych wsi obowiązani według potrzeby przywieść do młyna: kamień młyński; brzeg młyński, przykope i jaz naprawić

Będą to kmiecie w obrebie miedz obowiazani: dzień w roku trawę kosić; na Boże narodzenie wóz drew przywieść - dla mego dworu i mych potomków - odtąd: wieczyście!

Uwalniam prócz tego i uchylam sołtysa wraz z kmieciami: od wszelkich podwód, opłat, sądownictw, władz, z dawien dawna zwykłych zakłócać prawo teutońskie

Dla większej wagi i jasności, zawieszam pieczęć moją

Działo się w domu pomieszkania naszego, w tydzień po ś. Małgorzęcie roku pańskiego 1364


Źródło: Sądecczyzna przez Szczęsnego Morawskiego cz.1 (z mapkami i planami)
Kraków, nakładem autora. Wytłoczono u Ż. J. Wywiałkowskiego 1863



Łan (frankoński) – 24,2 ha (48 morg) Małopolska

Grzywna - średniowieczna jednostka wagowo-pieniężna stosowana od poł. XI w. Początkowo z grzywny bito 240 denarów. Kazimierz Wielki reformując monetę krajową wprowadził podział grzywny na 48 tzw. szerokich groszy

Wierdunek (wł. wiardunek) - (około 49 g) odpowiadał 1/4 grzywny, która ważyła 182,5 g (w XIV w. ok. 198 g) srebra, a w systemie groszowym wynosił 48 groszy i dzielił się na 4 łuty

Skojec - 1/24 część grzywny (liczalnej krakowskiej) czyli dwa grosze srebrne

Denar - moneta wartości 1/240 grzywny (do reformy groszowej w XIV w.)



powrót do góry
  strona główna   ››     Parafia św. Franciszka z Asyżu     33-333 Cieniawa 198     tel. + 48 18 445 17 13     ‹‹   kontakt e-mail